Turcabdin qritho b’qritho: Mzizah

İ qritho d’Mzizah qritho camırto cal şatho rwiho u arco msawaytoyo. Kıtwo eba ba 1870, 15 bote Suryoye: Xalaf Barse, Antar Sawme, Hınno Şamco u Ahunayde Sacdo, Gallo Şammo, Mirza Mascud, Safar Şamcun, Sawme Affo, Abdalla Malke, Afrem Şemun uahunayde Malke, Cıddo uabro d’Cıddo, Gawro Malke, Gawriye uabro du Şamoşo, Yahqo Malke, Lahdo Hawşo.

Bi şato da 1915 umınyonayda matiwo l’40 bote, kıtwo qalilutho d’Kurdoye.

Işmo

U ışmo di qrito dı Mzizah kfoyıt bi teşcitho d’Mor Gabriel dıkthiwo bu doro da 800, ukmahwe d’Mzizah qritho catıqtoyo uhariwo ucamiro ğalabe naqlat.

Comure

Kito mamlo dkomır, u camo dı Mzizah yatu eba noşe Çalkoye, bıthır athi lı mzizah icaşırto d’be Osmano mi fnitho d’Zaxoran uyatiwi bı Mzizah. Cal kıtwın ışmo bu mınyono çbiri mamtın camo Suryoyo me qıryawotho mşahılfe. U medano hawi, hedor meqım me 180 ışne. Hanine ışmıd da eqrotho dathın uyatiwi bı Mzizah.

1. Mi qritho d’Ciwardo; Şlemunkiye, Tumakiye, İsokiye, Quttokiye. Aşlemunkiye ocdo kcayşi b’Hollanda, b’Almanya ubi Qamışlo. Kibın 60 bote. A Tumakiye kibın 80 bote ub’Almanyane, wa İsokiye b’Almanya, Suriya, Amerika u bu Swed’ne, u 85 botene. Aqutokiye bi sagiyutho b’Almanyane ukibın 70 bote. İ eqartho dbe Şemun Malke Cıddo 70 botene, i eqartho dbe hawşo dkıtne b’Almanya hınneste 10 botene.
2. Mi qritho d’Zaz; Be Çallo wadyawma hedor 100 botene, ukcayşi b’Almanya ubu Swed.
3. Mi qritho di Kafarbe; İ eqartho dbe Sliwo dkıtne mu şırşo ma Basokiye, kowın bu Swed ub’Hollanda kibın 70 bote.
4. Mi qritho d’Bethıshaq: Ashuqoye kımmınne be Barse kibın 70 bote ukcayşi b’Almanya.
5. Mi qritho d’Carban kımminala Crowın: İ eqartho da Gawarokiye, adyawma kibın 50 bote ukcayşi b’Almanya.
6. Mi qritho d’Cırnıs: Be Garıs bu Swedne, Be Kıttane 6 bote bu Swedne, be Habe 40 bote bu Swed ub’Almanyane.

U hawxa kiban dımmina kito hedor 600 bote d’Mzizahoyo kcayşi bıbritho kula.

Kito cito rişayto bışmıd d’Mor Yuhanun da Kfone, ukıtwolın cito bışmıd d’Mor Barsawmo Harutoyo, uktıwolın dayro bu ışmo d’Mor Şemun Harutoyo.

---

Akohne dqayimi bı Mzizah

Qaşo Hanna Tumaki, Qaşo İsa, Qaşo Yusuf Mıdhoyo, Qaşo Gawriye Aras be Qutto, Qaşo Sleyman Akar be Safar Tumaki, Qaşo Denho Bulut uşırşayde me Crowın.

A malfone

Barsowmo uabro du Mısqo, malfono Qaşo Gawriye, malfono Eliyo Sbirinoyo, Qaşo Sawme Cwardnoyo, malfono dayroyo Hanna Qırmız.

Ahasye dı Mzizah

Mor Yuliyos Hanna Aydın u hasyo bi Marcitho d’Almanya.

---

İ coğrafya d’Mzizah

Hedor dı Mzizah kito aqıryawothani; Xarabetaqa, Kavnas, Koçane, Bacıne, Midyat dıkrıhqo mena 7 kilometrat, u Ciwardo dıkrıhqo şuhtho ruco halxo.

Amğabye di qritho dı Mzizah

Amgabye kulnaqla howınwo ya mbe Mascud, ya mbe Sliwo. Be Sliwo kito Hınno u Gabro Sliwo, mi şato da 1960 hula 1980 umğabyo Gawriye Mascud’wa. Umğabyo haroyo Yahkub Can’hawi.

Sayfo da 1915

Şamici abaqore di qritho dı Mzizah bqolıd du zayno dothewo m’Midyat. Hınne marcınwo atawrothathe bi qritho d’Xarabe Dızza. A baqore Eliyo Mızqo, u Malke be Kalo mırre lu rişono di qritho u Mascud ula ahunonayde u mede dşamici. Uşamici dhawi Sayfo cala Suryoye d’Midyat. Tamo u Mascud mırle la baqore; mudu i baqro mowbelula l’Ciwardo. Tamo mıdde fusqone arişone di qritho, matcanne umede dkıtte bi qritho azın l’Ciwardo. Kulle camıhdode gawre u neşe. Azın l’Ciwardo bimomo 2 Tamuz 1915. Bayn da kurdoye di qritho uda Suryoye lawi qrobo. Mınyono ma Bassokiye, uma Zazoye di qritho dı Mzizah azın li dayro d’Mor Malke dkıtyo bi qritho d’Arkah ufayişi bu Sayfo tamo.

Qtil mu camo dı Mzizah bu zabno du Sayfo 16 gabre, bi qritho, umayıth 6 şaxsat bu kewo di habo. Bu zabno du Sayfo cabiri akurdoye la bote da Suryoye dı Mzizah uyatiwi ebayye. Wi naqla dhawi uşlomo b’Ciwardo, be Mascud qayimi m’Ciwardo azın l’Anhıl usi hothathe i Qutso dkıtwa gawerto cam Yusuf Hadodo. Fayişi zabno tamo, umen Ahnıl azın l’Kafro Itahtayto ufayişi tamo 5 ışne. Bıthır mıd nafıq Çelabi ağa mu hbuşyo madcarre be Mascud li qrithathe.

Bıthır mu Sayfo hedor 10 bote azın li Beth Zalin (Qamışlo), wi sagiyuthaththe ma Şlemunkiyewın.

İ golutho l’Urifi

İşato da 1975 Mzizah kıtwola 80 bote Suryoye u 60 bote Kurdoye. Wadyawma bılhude fayış 6 bote Suryoye bi qritho. Kit mınyono mzabanle umulkayde, umınyono lo mzabanle.

---